گام اول برای تاسیس شرکت تعاونی، تنظیم اساسنامه است. هیئت‌موسس، متشکل از متقاضیان دارای شرایط قانونی، ابتدا باید پیش‌نویس این سند را تهیه نمایند. سپس آنها باید با دعوت از افراد واجد شرایط عضویت، اولین مجمع عمومی را تشکیل دهند و اساسنامه تعاونی را به تصویب برسانند. اعضای هیئت‌مدیره، بازرسان و سایر سمت‌ها نیز در همین جلسه تعیین می‌شوند. موسسین باید با قوانین و مقررات تعاونی‌ها آشنایی کافی داشته باشند و در صورت نیاز در کلاس‌های آموزشی یک‌روزه اداره کل تعاون استان شرکت کنند. زمان تشکیل این دوره آشنایی حداکثر یک هفته بعد از تاریخ تسلیم تقاضا خواهد بود.

گفتنی است که در طرح پیشنهادی اساسنامه، باید به ضرورت تاسیس شرکت تعاونی اشاره شود و دلایلی توجیهی مبنی بر تناسب داشتن اهداف آن با برنامه‌های مصوب جمهوری اسلامی ایران ارائه شود. همچنین میزان سرمایه ثابت و در گردش مورد نیاز طرح باید ذکر شود و تعداد و مشخصات داوطلبان با قید میزان سهم لازم‌التادیه هر یک از آنها درج شود. نام شعبه صندوق تعاون برای افتتاح حساب کمپانی و نیز نماینده تام‌الاختیار مجموعه باید به طور دقیق معین شده باشد.

اداره کل تعاون، پس از وصول تقاضای تشکیل تعاونی و بررسی طرح پیشنهادی ظرف حداکثر پنج روز نظر مثبت یا منفی خود را اعلام می‌کند. در صورت موافقت نمونه اساسنامه و فرم‌های مورد نیاز در اختیار نماینده هیئت‌موسس قرار خواهد گرفت. هیئت‌موسس نیز پس از اخذ موافقت‌نامه تاسیس شرکت تعاونی باید اقدامات زیر را انجام دهد:

• دریافت مجوز قانونی فعالیت در موضوع طرح پیشنهادی از مراجع ذی‌ربط (اگر فعالیت مورد نظر به مجوز نیاز دارد) به نام اعضای هیئت‌موسس تعاونی در شرف تاسیس.
• تدوین اساسنامه شرکت تعاونی.
• افتتاح حساب در بانک توسعه تعاون به نام «تعاونی در شرف تاسیس» و یا حسابی که توسط بانک توسعه تعاون در یکی از بانک‌ها تعیین می‌گردد.
• دعوت از افراد واجد شرایط عضویت ضمن اعلام خلاصه‌ای از کلیات طرح و اساسنامه پیشنهادی، شرایط عضویت و مهلت پذیرش تقاضای عضویت، شماره و مشخصات حساب افتتاح شده و مبلغ لازم‌التأدیه هر یک از اعضا و ذکر نحوه صدور آگهی‌های بعدی تا تشکیل اولین مجمع عمومی عادی.
• بررسی شرایط داوطلبان و پذیرش واجدین شرایط عضویت و دریافت گواهی واریز وجه لازم‌التادیه سهام آنها و صدور برگ اجازه ورود به جلسه اولین مجمع عادی عمومی.
• ارزیابی آورده‌های غیرنقدی داوطلبین عضویت که متناسب و مورد نیاز طرح باشد، توسط کارشناس رسمی دادگستری و با انجام تشریفات قانونی آن.
• انتشار آگهی دعوت اولین مجمع عمومی عادی در روزنامه رسمی با رعایت فاصله زمانی حداقل بیست روز و حداکثر چهل روز مانده به تاریخ تشکیل آن. گفتنی است که در سایر مجامع عمومی که برگزاری انتخابات در دستور جلسه نباشد، فاصله زمانی تاریخ دعوت تا برگزاری جلسه، حداقل دَه روز و حداکثر بیست روز خواهد بود.
• ارسال یک نسخه از آگهی دعوت به منظور درخواست از اداره تعاون جهت معرفی ناظر در اولین جلسه مجمع عمومی.
• انجام سایر اقدامات مربوط به برگزاری نخستین مجمع عمومی. از جمله ثبت‌نام نامزدهای تصدی سمت‌های مدیریت و بازرسی، اخذ برگه ورود به جلسه از داوطلبان و تکمیل فهرست اسامی حاضرین همراه با امضای آنها. همچنین رای‌گیری و انتخاب هیئت‌رئیسه مجمع شامل رئیس، منشی و دو ناظر در همین نشست انجام می‌گیرد. گفتنی است که در شرکت‌های تعاونی بزرگ، اعضای هیئت‌رئیسه مرکب از هفت نفر (رئیس، نایب‌رئیس،‌ منشی و چهار ناظر) خواهد بود. در مورد شرکت‌های تعاونی عام نیز مجوز صدور موافقت‌نامه تاسیس و آگهی پذیرش عضو و فروش سهام با تأیید وزارت تعاون خواهد بود.
• داوطلبان عضویت در هیئت‌مدیره یا بازرسی علاوه بر شرایط قانونی عضویت در تعاونی باید مدارک مورد نیاز را بر اساس دستورالعمل انجمن نظارت بر انتخاب تعاونی‌ها حداکثر تا یک هفته بعد از تاریخ انتشار آگهی یا صدور دعوت‌نامه به هیئت‌رئیسه تحویل دهند. این کار به منظور بررسی شرایط و احراز صلاحیت آنها انجام می‌شود. گفتنی است که کارکنان دولت نمی‌توانند تصدی هیئت‌مدیره و مدیرعاملی شرکت‌های تعاونی را بپذیرند مگر در تعاونی‌های خاص کارکنان ادارات و سازمان‌های دولتی که در آن شاغل باشند. البته کارکنان بازنشسته مشمول این بند نمی‌شوند.
• هر کدام از اعضا که امکان حضورش در جلسه وجود ندارد، می‌تواند نماینده تام‌الاختیار خود را به صورت کتبی برای حضور در مجمع به هیئت‌موسس معرفی نماید. البته باید توجه داشت که یک نفر نمی‌تواند همزمان وکالت یا نمایندگی بیش از یک عضو در تعاونی‌های کوچک و دو عضو در تعاونی‌های بزرگ را بر عهده داشته باشد.
• تصویب اساسنامه تعاونی با رای حداقل دوسوم اعضای اولین مجمع عمومی عادی خواهد بود و باید امضای رئیس و منشی ذیل تمام صفحات و امضای هیئت‌رئیسه در صفحه آخر اساسنامه وجود داشته باشد. همچنین اعضایی که با مصوبه اولین جلسه مجمع عمومی عادی در مورد اساسنامه موافقت نداشته باشند، می‌توانند تقاضای عضویت خود را پس بگیرند. در این صورت، هیئت‌مدیره بلافاصله پس از ثبت تعاونی مکلف به بازپرداخت وجه واریزی سهام آنان خواهد بود.
• پس از انتخاب هیئت‌مدیره، وظایف هیئت‌موسس به پایان می‌رسد و هیئت‌رئیسه مجمع ضمن تنظیم صورت‌جلسه، کلیه مدارک مربوط به برگزاری مجمع را که به امضای آنان رسیده است به هیئت‌مدیره تحویل می‌دهند. سپس هیئت‌مدیره در اولین جلسه خود، رئیس، نایب‌رئیس، منشی، مدیر عامل و صاحبان امضای مجاز را انتخاب می‌کنند و به یکی از اعضای هیئت‌مدیره یا مدیر عامل وکالت می‌دهند تا تشریفات قانونی ثبت تعاونی را به انجام برساند.
• هیئت‌مدیره جهت تکمیل پرونده باید اسامی و مشخصات تمامی اعضا را تنظیم کند و به اداره تعاون تحویل دهد. همچنین اعضای هیئت‌مدیره، بازرسان و مدیر عامل قبل از ثبت شرکت تعاونی موظف به طی دوره‌های آموزشی مربوط خواهند بود.
• انتشار آگهی تاسیس در روزنامه رسمی و چاپ آگهی در روزنامه کثیرالانتشار آخرین گام ثبت شرکت تعاونی در کشور است. روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی‌های شرکت تعاونی در آن منتشر می‌شوند باید در اولین مجمع عمومی عادی تعیین شود.