خامه دوزی

خامه دوزی یا خمک دوزی واژه محلی خامه دوزیست که سفید دوزی نیز خوانده می شود. از هنر خامه دوزی در تزئین لباس، جانماز، کوسن ورومیزی استفاده می شده است.

تاریخ و قدمت هنر خمک دوزی را می توان با زمان ظهور ابریشم در سیستان مصادف دانست و آنچه که به تحقیق مشخص شده اینست که در نخستین نوشته های اسلامی سیستان مکان تولید بهترین بافته های ابریشمی و پشمی توصیف شده است و جالب است که بگوییم سیستان با داشتن باغهای فراوان توت یکی از بزرگترین مراکز تولید ابریشم بوده است در حالی که بسیاری به اشتباه گمان می کنند ابریشم همواره از چین به سیستان وارد می شده و سیستانیها در تولید ابریشم هیچ نقشی نداشته اند در حالی که منابع تاریخی از وجود کارگاههای تولید پیله و ابریشم در روستای چلنگ زابل حتی در حدود صد سال قبل خبر می دهند اوج این هنر را همچون دیگر هنرها و صنایع سیستان می توان به دوره اشکانی و ساسانی نسبت داد.

دلیل خواندن این هنر ظریف و زیبای اصیل سیستانی به این نام اینست که در گذشته ابریشم به صورت خام یعنی بدون هیچ پرداخت و یا اعمالی از قبیل رنگرزی و پخت یا سفید کاری مورد استفاده قرار می گرفته است و همین امر دیلی بر نامیدن این هنر بدین نام است.

سیاه دوزی

نوعی سوزندوزی است و این نوع دوخت برای تزئین پیش سینه و سر آستین لباس بکار می رود وتنها از نخ سیاه رنگ  که معمولاً ابریشمی است استفاده می کنند. شیوه کار بدین ترتیب است که با دوخت دندان موشی به هم چسبیده نقشهایی را به شکل مثلث بر روی لباس می دوزند و بین این دندان موشی ها گاهی از دوخت زنجیره استفاده می شود.

پریوار دوزی

این نوع دوخت پلیوار نیز نامیده می شود که نوعی گلدوزی بر روی پارچه می باشد. مواد اولیه و ابزار کار همانند سایر رشته های سوزندوزی، نخ، پارچه و سوزن است. دوخت مستقیماً بر روی جامه دوخته میشود و مانند سوزندوزی بلوچ به پارچه ای با تار و پود منظم و عمود بر هم نیازی نیست. زمینه کار پارچه است که تنها قسمتهایی از کل زمینه با دوخت پر میشود این هنر در میان اهالی بومی رایج است و در روستاهای شهرستان سراوان و ایرانشهر بکار می رود پریوار، بیشتر بر روی حاشیه روسری و اشارپ زنان بلوچ بکار می رود و در بعضی مناطق مانند ایرندگان بر روی لباس در قسمت پیش سینه، سر شلوار و دور آستین دوخته می شود همچنین در روستاهای چانوف، شکیم و … با استفاده از نخ ابریشم بر روی کلاه، عرق چین، سرمه دان، بازو بند، جلد دعا و … گلدوزی می کنند.